De legende van de witte dame van Brugge

Vanaf het ogenblik dat de schemering invalt tot omstreeks middernacht dwaalt de Witte Dame in de buurt van het Minnewater rond. Velen hebben haar al gezien, weinigen durven er over praten…

Nu nog weten oudere Bruggelingen te vertellen dat ze een Schotse lady was, gehuwd met een Franse officier. Maar op een dag was haar echtgenoot plotseling verdwenen. Er werd gefluisterd dat zij hem eerst bedrogen en betoverd en nadien vergiftigd had. Het waren maar geruchten, maar je weet hoe dat gaat… hoe meer er gefluisterd werd hoe meer het gerucht voor waar werd aangenomen. 

Hoe de dame in Brugge verzeild was, wist niemand. Ze had weinig contact met de stedelingen.

Na de dood van haar echtgenoot ging ze een teruggetrokken leven leiden in het Brugse Begijnhof. Slechts heel af en toe, na de mis, wisselde ze enkele woorden met de andere vrouwen die er woonden. Soms loerde ze ongeduldig door de gordijntjes, alsof ze nog iemand verwachtte, maar nooit kreeg ze bezoek. Ze ging vaak moederziel alleen in de stad wandelen. Men zag haar soms onder de bomen aan de Dijver, maar haar geliefkoosde plekje was de oever van het Minnewater en het Netelbos. Dat is het huidige Minnewaterpark. In de winter droeg ze altijd een lange vaalwitte mantel, in de zomer vaak een lang wit kleed, en dan had ze altijd een witte parasol in de hand. Ze werd gniffelend “de witte dame” genoemd.

Op een dag verdween ze. Het had dagen geduurd voor men besefte dat ze weg was. Men stelde een onderzoek in maar werd niet veel wijzer. Het huisje dat ze huurde was een toonbeeld van netheid en orde. Overal stonden portretten van haar Franse officier. Op de tafel stond nog een open inktpot. Er lag een briefje naast. Een soort afscheidsboodschap: ”Ik ga mijn lieve druïde zoeken. Vaarwel!”

Het mysterie van haar verdwijning werd nooit opgelost. Tevergeefs werd zelfs het Minnewater afgedregd. Maar als het donker is wordt haar schim hier en daar in het Minnewaterpark en aan het Minnewater opgemerkt.  Soms staat ze op de brug over het Minnewater, of duikt ze plotseling – geheel in het wit gekleed - achter een struik of een hoge boom op. Ze zwaait dan verlegen en vraagt smekend: “O lieve druïde, kom toch mee met mij.”  Van wie het ooit deed heeft men nadien nooit een spoor teruggevonden.  De anderen durven er nauwelijks over vertellen.  

Zou in het Minnewaterpark, in lang vergeten tijden, soms een druïdenbos geweest zijn? Ligt de Franse officier er begraven? Is ze de “Vrouwe van het Meer”, op zoek naar Merlijn? Of is ze één van de “witte wieven” die vroeger aan het Minnewater en het in het Netelbos ronddwaalden?

De Vrouwe van het Meer

De “Vrouwe van het Meer”  komt als personage voor in diverse verhalen over de legende van Koning Arthur. De Vrouwe in kwestie komt voorbij wanneer het zwaard Excalibur aan Koning Arthur wordt gegeven en wanneer de stervende koning naar Avalon wordt gebracht na de Slag bij Camlann. Ze zou de druïde, Merlijn, hebben verleid en zijn geliefde zijn geweest.

De Vrouwe van het Meer

Ook in Grubbenvorst (nabij Venlo) bestaat de legende van de Witte Dame. 

De witte vrouw van het gebroken slot.

Over de brokkelige muren van het stukgeschoten kasteel - het “Gebroken Slot” - bij Grubbenvorst zweeft  een witte dame rond, een vrouw die altijd een wit lijkkleed draagt, want eens zou zij ervoor hebben gezorgd dat iemand op het “Gebroken Slot” werd vermoord.

Op de ruïne is het enige wat men van haar kan vinden een klein wit pijpje waarmee zij rookt. Alleen 's nachts kan men het spook ontmoeten.

Het moet op zekere nacht gebeurd zijn dat een boer, die gezellig had zitten kletsen bij de buren, opstapte. Zijn buurvrouw waarschuwde hem dat hij niet langs de ruïne moest lopen. `Ik ben voor geen tienduizend witte wijven bang, als ge dat soms bedoelt,' zei de boer. En hij vertrok. Hij draaide zich nog eens om en riep lachend: `Ik zal nog even met dat spook gaan dansen!' Angstig keken de buren hem na.

Intussen wandelde de boer op zijn gemak naar huis. Toen hij in de buurt van de ruïne van het Gebroken Slot kwam, voelde hij zijn hart toch wat sneller kloppen. Het was er akelig stil. Plotseling zag hij een witte verschijning op de oude muren van het kasteel. De ‘witte dame’ kwam recht op hem af, greep hem plotsklaps vast en draaide met hem in het rond, zonder ook maar iets te zeggen.

De boer schrok zich een ongeluk. Hij moest dansen met de witte vrouw, of hij wilde of niet. Het werd een vreselijke dans, want de volgende dag vond zijn buurman hem dood bij de ruïne. Er lag alleen maar een klein wit pijpje naast hem.

Sindsdien zal niemand het 's avonds of 's nachts in zijn hoofd halen langs de ruïne van het “Gebroken Slot” te lopen...

De witte wieven.

De legende van de Witte Dame doet ook denken aan de witte wieven. Dat zijn mythische wezens. Het is de naam voor vrouwenfiguren die in sagen voorkomen en soms goedaardig, soms kwaadaardig zijn.

De witte wieven dansen over de heide of in het bos, hebben hun geld in hunebedden opgeborgen en weten precies waar kostbaarheden zijn verborgen in het bos. Ook komen de witte wieven voor bij moerassen.

Volgens de overlevering gaan ze vrijwel altijd in het wit of vuilwit gekleed, wat de naam zou verklaren. Er wordt een verband gelegd met wetende wijven, dus waarzegsters. In België is ‘Madame Blanche’ trouwens een synoniem voor een waarzegster. In Engeland zijn sagen bekend van ‘white women’, ook zij voorspellen geboorte en dood. De ‘banshees’ in Ierland voorspellen eveneens de dood, en in Duitsland kent men de ‘Weiße Frauen’
.

Witte wieven werden ook wel als de geesten van heksen gezien of als andere vrouwen die kwaad gedaan hadden. Behalve in hunebedden zouden de witte wieven in kleine heuveltjes en terpen hebben gewoond. Ze hadden daar de in- en uitgang naar hun holen.

's Nachts kwamen ze langzaam zwevend tevoorschijn. In Overijsselse sagen zijn witte wieven feeën die verschijnen als witte nevels op heide en moerasgronden. Ze verleiden mensen ze te volgen, met als resultaat dat deze mensen voor altijd verdwijnen. Dit kan een verzachte versie zijn van het thema van witte wieven als aankondigers van de dood.

Het Minnewater te Brugge

Het huidige Minnewaterpark te Brugge
(foto:Emy Daelemans)

© Marc Willems (2014)

                                        brugse.legenden@gmail.com